جنگ شناختی و تأثیر آن بر انسجام اجتماعی در ایران (تحلیل داده بنیاد بازنمایی جنگ شناختی و انسجام اجتماعی در خبرگزاری فارس)

کد مقاله : 1103-COG (R2)

نویسندگان

مجید سلیمانی * عضو هیات علمی

چکیده مقاله

جنگ شناختی به عنوان یکی از اشکال نوین جنگ نرم، با هدف تأثیرگذاری بر باورها، ارزش‌ها و هویت‌های جمعی، می‌تواند انسجام اجتماعی را به شدت تضعیف کند. هدف پژوهش، شناخت چگونگی بازنمایی جنگ شناختی و تأثیر آن بر انسجام اجتماعی در خبرگزاری فارس است. روش مورد استفاده از نوع کیفی و داده بنیاد بوده است. در این پژوهش از سه نوع کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد. یافته‌ها شامل: 1. عوامل مؤثر در کاهش اثرات جنگ شناختی شامل هوشمندی سیاسی، رسانه متعهد و کنشگری مردمی و عوامل مؤثر در افزایش اثرات جنگ شناختی شامل فضای مجازی رها شده، اخبار جعلی، مخاطبان هیجانی، نقش دشمن، جریان نفوذ و شناخت اندک از جنگ شناختی، 2. پدیده جنگ شناختی، که شامل تحریف واقعیت و تسلط بر ادراک است، 3. راهبردها، شامل آموزش و ارتقای آگاهی، حکمرانی فضای مجازی، انجام کار فرهنگی، رفتار مسئولانه در فضای مجازی و تسلط بر منابع اصلی خبری، 4. آثار جنگ شناختی بر انسجام اجتماعی، شامل تفرقه افکنی و تضعیف سرمایه اجتماعی، تخریب روحیه جمعی، اخلال در نظم اجتماعی، تضعیف هویت، دستکاری ترجیحات فردی و جمعی، و تحمیل فشارهای اقتصادی و اجتماعی برای تضعیف مقاومت ملی است. نتیجه اینکه مقابله با جنگ شناختی نیازمند مشارکت همه‌جانبه نهادهای دولتی، رسانه‌ها، سازمان‌های مردمی و آحاد جامعه است. تنها با همکاری و هماهنگی بین این نهادها می‌توان در برابر تأثیرات مخرب جنگ شناختی مقاومت و انسجام اجتماعی را حفظ نمود. نتایج این پژوهش برای مراکز راهبردی و سیاست گذاری فرهنگی و رسانه‌ای و عملیات روانی قابل استفاده است.

کلیدواژه ها

جنگ شناختی، انسجام اجتماعی، حکمرانی فضای مجازی، دشمن، سواد رسانه‌ای، روش داده بنیاد

وضعیت: پذیرفته شده