| بررسی عوامل کلیدی پیشگیری از گسترش شایعات در شبکه‌های اجتماعی |
| کد مقاله : 1173-COG (R1) |
| نویسندگان |
|
محمد محمدی *1، سید محسن فاضلی2 1دانشجو دانشگاه 2عضوسازمان |
| چکیده مقاله |
| در دهه اخیر، شبکه‌های اجتماعی به بستری برای انتشار سریع شایعات بدل شده‌اند و پیامدهای منفی امنیتی، اجتماعی و روانی گسترده‌ای ایجاد کرده‌اند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل کلیدی پیشگیری از گسترش شایعات و ارائه مدلی یکپارچه و بومی انجام شده است. روش تحقیق به صورت ترکیبی (کمی–کیفی) و مبتنی بر پرسشنامه محقق‌ساخته بود که بر اساس مؤلفه‌های نظریه انتشار نوآوری‌ها (راجرز، شامل پذیرندگان اولیه و اکثریت‌ها) و نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده (آجزن، شامل نگرش، هنجارهای ذهنی و کنترل رفتاری) طراحی شد. جامعه آماری شامل ۱۰۰ کاربر فعال تلگرام و ایتا بود که به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان داد که سواد رسانه‌ای با ضریب همبستگی منفی ۰٫۵۱ (p<0.01) بیشترین نقش را در کاهش تمایل به بازنشر شایعات ایفا می کند. همچنین سامانه‌های هوشمند تشخیص شایعه مبتنی بر الگوریتم SVM با دقت ۸۵٫۳۴٪ موفق به شناسایی محتوای جعلی شدند. علاوه بر این، افزایش شفافیت منابع رسمی موجب کاهش ۴۰٪ در نرخ بازنشر شایعات گردید. بر اساس یافته ها، مدل سه‌سطحی زیر پیشنهاد می‌شود: ۱. در سطح فردی: آموزش مهارت‌های راستی‌آزمایی و تفکر نقادانه؛ ۲. در سطح فناورانه: توسعه الگوریتم‌های بومی پردازش زبان طبیعی (NLP) برای تشخیص خودکار شایعه؛ ۳. در سطح سیاست‌گذاری: تدوین مقررات شفاف و راه‌اندازی سامانه ملی هشدار شایعه. اجرای همزمان این سه مؤلفه می‌تواند به شکل مؤثری از گسترش شایعات در فضای مجازی جلوگیری کند و موجب ارتقای اعتماد کاربران به محیط‌های اطلاع‌رسانی داخلی گردد. |
| کلیدواژه ها |
| شایعه، سواد رسانه‌ای، فناوری بومی، پردازش زبان طبیعی، تنظیم‌گری فضای مجازی، مدل پیشگیرانه |
| وضعیت: پذیرفته شده |
